Niedoczynność tarczycy

Wrodzona niedoczynność tarczycy jest zjawiskiem stosunkowo częstym (1/400 noworodków) i jedną z jej przyczyn (niewystępującą w krajach rozwiniętych) jest niedobór jodu w diecie matek. Można tego uniknąć poprzez stosowanie soli jodowanej przez matki. Ze względu na powszechne badania przesiewowe w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy, jej wyraźne skutki obserwuje się współcześnie stosunkowo rzadko.

Do podstawowych, choć rzadko występujących, objawów należą:

• przedłużona żółtaczka,
• zaburzenia przyrostu masy ciała i wzrostu,
• trudności w karmieniu,
• zaparcie,
• zwykle blada, zimna i marmurkowana skóra,
• pogrubiałe rysy twarzy (twarz „nalana”),
• duży język,
• matowy, ochrypły głos,
• przepuklina pępkowa,
• opóźnienie rozwoju psychoruchowego.

Na te objawy trzeba być wyczulonym, jednak jeszcze raz trzeba podkreślić, że pełnoobjawowa niedoczynność wrodzona tarczycy jest obecnie niezwykle rzadka.

Nabyta niedoczynność tarczycy, inaczej młodzieńcza niedoczynność tarczycy, najczęściej jest następstwem autoimmunizacyjnego zapalenia tarczycy i częściej występuje u dziewczynek. Zwiększone ryzyko występuje u chorych z zespołem Downa lub Turnera, a także chorych z innymi schorzeniami auto- immunizacyjnymi (np. cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia).

Objawami niedoczynności nabytej są:

• niedobór wzrostu, spowolnienie wzrastania,
• zwiększona wrażliwość na chłód,
• suchość skóry,
• chłodne stopy i dłonie, z wolna czynność serca, z cienkie, suche włosy,
• obrzęk powiek,
• wole,
• zaparcie,
• otyłość,
• trudności w nauce.

Nadczynność tarczycy

Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy u dzieci jest choroba Gravesa i Basedowa, czyli stymulacja tarczycy przez autoprzeciwciała.

Objawami nadczynności tarczycy są:

• pobudzenie i niepokój, z zwiększone łaknienie, z zwiększona potliwość, z biegunka,
• chudnięcie,
• nagłe przyspieszenie wzrastania,
• przyspieszony wiek kostny,
• drżenia mięśniowe,
• przyspieszone tętno i duża rozpiętość między ciśnieniem krwi skurczowym i rozkurczowym,
• nadmierne ucieplenie kończyn (dłoni i stóp),
• trudności w nauce,
• objawy psychotyczne,
• objawy oczne (u dzieci występują rzadko),
• wytrzeszcz gałek ocznych,
• porażenie mięśni zawiadujących ruchem gałek ocznych,
• rzadkie mruganie.

Wskazania dietetyczne dla dzieci z niedoczynnością i nadczynnością tarczycy

Generalnie nie ma tzw. diety tarczycowej i to zarówno jeśli chodzi o postępowanie dietetyczne w nadczynności, jak i niedoczynności tarczycy. Nie ma żadnych naukowych danych wskazujących, że unikanie pewnych pokarmów, a także spożywanie innych, miałoby korzystny wpływ na funkcję tarczycy, poza oczywiście przyjmowaniem z pożywieniem i solą jodowaną dostatecznej dawki jodu. W krajach rozwiniętych choroby tarczycy spowodowane niedoborem jodu zostały praktycznie wyeliminowane wraz z powszechną suplementacją. Warto jednak pamiętać, że nadmiar jodu może u niektórych osób wywołać nadczynność tarczycy.

Zapotrzebowanie na jod ilustruje tabela 1, a zawartość jodu w niektórych produktach spożywczych tabela 2.
 

Tabela 1. Zapotrzebowanie jodu u dzieci

EAR – Export Administration Regulation
RDA – Recommended Dietary Allowance
Źródło: Jarosz M. i wsp., Normy żywienia dla populacji – nowelizacja. Instytut Żywności i Żywienia, 2012.
 

Tabela 2. Zawartość jodu w niektórych, wybranych, produktach spożywczych (µg/100 g)